Trong quản lý giáo dục đại học nói chung, công tác Quản lý Học sinh – Sinh viên nói riêng, việc sử dụng các quy chế, kế hoạch, biện pháp giám sát thường được coi là công cụ chủ đạo. Nhưng tại Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai, một sáng kiến nhỏ từ Khoa Nông Lâm đang cho thấy: đôi khi, hiệu quả quản lý bắt đầu từ điều giản dị hơn nhiều – đó là lắng nghe.
Được áp dụng thử nghiệm từ học kì 2 năm học 2024 – 2025 và tiếp tục triển khai trong học kì 1 năm học 2025 – 2026, mô hình “Sinh hoạt lớp cùng lãnh đạo khoa” đã trở thành kênh đối thoại trực tiếp, nơi lãnh đạo khoa ngồi cùng sinh viên, lắng nghe những tâm tư, khó khăn và nguyện vọng của các em. Không mang tính kiểm tra hay giám sát, hoạt động này tạo ra không gian cởi mở, thân thiện để sinh viên chia sẻ chân thực về học tập, định hướng nghề nghiệp cũng như đời sống cá nhân. Chính từ sự giản dị ấy, sáng kiến đã mở ra hướng đi mới trong công tác Quản lý Học sinh – Sinh viên, góp phần xây dựng môi trường giáo dục nhân văn và gắn kết tại Phân hiệu.
Sức mạnh của sự lắng nghe
Điều đầu tiên được ghi nhận chính là sức mạnh của sự lắng nghe. Khi lãnh đạo khoa trực tiếp tham gia sinh hoạt cùng từng lớp, ngồi cùng sinh viên, đối thoại thẳng thắn với từng bạn,… không khí lớp học trở nên cởi mở hơn, những khoảng cách vốn tồn tại giữa “người quản lý” và “người được quản lý” dần được thu hẹp. Nhiều câu chuyện tưởng chừng nhỏ bé nhưng lại có ý nghĩa lớn đối với công tác Quản lý Học sinh – Sinh viên: Sinh viên đã mạnh dạn chia sẻ những khó khăn trong học tập, những băn khoăn trước lựa chọn nghề nghiệp, những áp lực tâm lý và tài chính trong cuộc sống thường nhật mà các em đang trải qua hay nhu cầu được trang bị thêm kỹ năng mềm,… Những điều này, nếu chỉ thông qua báo cáo hành chính hay các cuộc họp chung toàn khoa thì khó có thể bộc lộ đầy đủ.
Thông qua đối thoại, lãnh đạo khoa không chỉ nắm bắt được bức tranh chân thực hơn về đời sống sinh viên, mà còn trở thành cơ sở quan trọng để đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp và kịp thời. Đồng thời đã gửi đi thông điệp rõ ràng: tiếng nói của sinh viên có giá trị và luôn được tôn trọng. Điều này tạo nên niềm tin, giúp sinh viên cảm thấy mình thực sự là trung tâm của hoạt động giáo dục – đào tạo.
Cô Lưu Thị Cúc – Phó trưởng khoa Nông Lâm tham gia sinh hoạt lớp cùng Lớp ghép Trồng trọt và Chăn nuôi K9
Từ quản lý hành chính đến quản trị nhân văn
Mô hình “Sinh hoạt lớp cùng lãnh đạo khoa” đã phản ánh một sự chuyển biến quan trọng trong tư duy quản lý. Nếu trước đây, công tác quản lý chủ yếu thiên về giám sát, ban hành quy định và xử lý vi phạm, thì nay đã chuyển sang cách tiếp cận mới, định hình văn hóa quản trị nhân bản và bền vững hơn: quản lý bằng sự đồng hành và thấu hiểu.
Lắng nghe không chỉ để biết, mà để hiểu và để hành động. Thông tin thu thập được từ sinh viên trở thành cơ sở thực tiễn để đưa ra các chính sách hỗ trợ phù hợp hơn: điều chỉnh hoạt động học tập, tăng cường tư vấn hướng nghiệp, rà soát cơ chế học bổng, thậm chí mở rộng các hoạt động kỹ năng mềm. Như vậy, quản lý không còn đơn thuần là “quy định từ trên xuống”, mà là một quá trình hai chiều, trong đó nhu cầu và nguyện vọng của sinh viên được phản ánh trực tiếp vào quyết định của nhà quản lý.
“Sinh hoạt lớp cùng lãnh đạo khoa” tại Lớp Chăn nuôi K10
Hành trình tiếp tục đến với Lớp ghép Nông Lâm K8…
Và hành trình vẫn sẽ còn tiếp tục cùng với nụ cười, niềm tin yêu của sinh viên
Hiệu quả lan tỏa
Không chỉ dừng ở một sáng kiến nội bộ, hiệu quả tích cực của mô hình này đã lan tỏa và ghi dấu ấn rõ rệt qua hai kì học áp dụng. Với sinh viên, đây là cơ hội để được nói, được chia sẻ và được thấu hiểu, với giảng viên và Ban chủ nhiệm khoa, những buổi sinh hoạt lớp trở thành “nguồn dữ liệu sống”, cung cấp thông tin định tính quý giá mà các con số thống kê khó thể hiện được. Từ đó, giúp hạn chế tình trạng xa cách giữa lãnh đạo – giảng viên – sinh viên, đồng thời góp phần giảm thiểu những vấn đề như căng thẳng tâm lý hay nguy cơ bỏ học.
Trong bối cảnh sinh viên phải chịu ngày càng nhiều áp lực cả trong học tập lẫn đời sống, đòi hỏi nhà trường phải có các biện pháp quản lý, hỗ trợ đột phá, sáng tạo và bắt kịp với sự vận động quá nhanh của thời đại; Cách làm này đã tạo ra sự thay đổi lớn trong văn hóa quản lý học sinh sinh viên tại Khoa Nông Lâm: đề cao sự gần gũi, xây dựng lòng tin, và coi trọng đối thoại. Thực tiễn hiệu quả hoạt động của mô hình này là minh chứng cho một hướng đi mới đầy tiềm năng, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác quản lý học sinh – sinh viên tại Phân hiệu Đại học Thái Nguyên tại tỉnh Lào Cai./.
ThS. Lưu Thị Cúc – Khoa Nông Lâm
